De snel veranderende omgeving waarin organisaties werken, vraagt om andere leiders. Duurzaam leiderschap (oftewel leiderschap 3.0) is de leiderschapsstijl die jou en jouw organisatie gaat helpen. Duurzame leiders weten het innovatievermogen van hun organisatie te vergroten, zijn in staat om snel met nieuwe businessmodellen op veranderingen te reageren en kunnen de belangen van hun organisatie met die van de andere stakeholders in evenwicht brengen. Duurzaam leiderschap biedt de hulpmiddelen om beter in te kunnen spelen op de onverwachte uitdagingen die de toekomst in petto heeft voor jou en voor jouw organisatie.
Tijdens de executive coaching maak ik gebruik van onderstaand raamwerk voor de ontwikkeling van duurzaam leiderschap aan de hand van de metafoor van de zeilvaart: welke zeilen moet je bijzetten om je doel te bereiken en met welke windrichting en -kracht krijg je te maken?
DE 4 ZEILEN EN 4 WINDRICHTINGEN VAN DUURZAAM LEIDERSCHAP
Onderstaande vier zeilen staan voor de ontwikkelprocessen die bij duurzaam leiderschap een rol spelen. De daar opvolgende windrichtingen geven het krachtenspel weer dat deze processen kan hinderen of juist helpen. Deze metafoor laat zien hoe je met de uitdagingen die je op je pad tegenkomt, kunt omgaan. Zo leer je beter te anticiperen, in plaats van soms te laat of inadequaat te reageren op veranderingen.
Eerste zeil: je waarden en drijfveren vinden
Het eerste zeil gaat om weten wie je bent en waar je voor staat. Hier leg je je fundamentele waarden en drijfveren bloot, omdat alles wat je doet hieraan ten grondslag ligt. Dicht bij je waarden en drijfveren blijven is bij leiderschap 3.0 belangrijker dan bij de andere leiderschapsstadia. De reden: bij deze leiderschapsvorm ga je duurzame relaties aan met mensen binnen en buiten de organisatie. Relaties kunnen moeilijk duurzaam zijn als ze niet op authentiek gedrag gebaseerd zijn. Door je waarden en drijfveren te kennen, ben je als leider in staat dicht bij jezelf te blijven.
Tweede zeil: je visie bepalen
Je visie komt uit je waarden in combinatie met de uitdagingen in je omgeving voort. Je vaardigheden en kennis van de mogelijkheden die jouw organisatie biedt, gecombineerd met wat je belangrijk vindt, leidt tot een missie of droom. De visie is de leidraad bij je dagelijkse werkzaamheden.
Derde zeil: duurzame relaties opbouwen
Behalve stevig gefundeerd in waarden en geïnspireerd door je visie, moet je tot communiceren in staat zijn. Hoe je je intenties en missie op anderen overbrengt, is cruciaal voor op persoonlijke relaties gebaseerd leiderschap. Een duurzame relatie opbouwen houdt in dat je zo open mogelijk bent en niet voor tegengeluid wegloopt. De kunst is naar anderen helder te verwoorden wat er echt toe doet. Door open en oprecht te zijn kun je een vertrouwensband opbouwen.
Vierde zeil: doen waar je voor staat
In het vierde zeil komen de voortgaande zeilen samen. Nu gaat het erom te doen wat je zegt en waar je voor staat. Je moet dus consequent en daadkrachtig gaan handelen. Maar wel zo dat jouw acties in overeenstemming zijn met je waarden en missie. Het ‘hijsen’ van de vier zeilen in de hierboven omschreven volgorde staat tegenover de manier waarop we vaak tot handelen komen. In veel gevallen reageren we op incidenten of uitdagingen, omdat de omstandigheden erom vragen, waarbij onze waarden ondergesneeuwd raken. Daardoor wordt het moeilijk duurzame relaties op te bouwen, terwijl die relaties steeds belangrijker worden bij leiderschap dat zo nadrukkelijk op samenwerking gestoeld is.
DIT ZIJN DE 4 WINDRICHTINGEN
De vier zeilen staan voor het in de praktijk brengen van waarden en visies die de onmiddellijke belangen overstijgen. De noodzaak van de verschillende elementen is herkenbaar, toch blijkt de toepassing in de praktijk vaak lastig te zijn. De omstandigheden waar je als leider mee te maken krijgt, en die je soms voor je kunt laten werken, zijn (om in de zeilvaartmetafoor te blijven) als vier windrichtingen te zien.
Wind uit het noorden: context
De noordenwind is de kracht van context of omgevingsdruk. Er zijn veel factoren die leiders belemmeren om dichtbij hun waarden en missie te blijven – overvolle agenda’s, brandjes die moeten worden geblust, personeelsproblemen, onvoorziene deadlines etc. Dit soort uit dagingen maakt het werk interessant, maar geeft tegelijk soms het gevoel in een oorlogsgebied te opereren. Het lichaam reageert hierop door het stresshormoon cortisol aan te maken, wat je strijdvaardig en gefocust maakt, maar dat je op langere termijn kan uitputten. Het maakt het moeilijker empathische verbindingen aan te gaan. Als leider moet je in staat zijn de uitdagingen het hoofd te bieden, zonder afstandelijk te worden en incidenten de overhand te laten krijgen.
Wind uit het zuiden: reflectie
Reflectie is belangrijk om de druk van de context te verlichten. Je moet de tijd nemen om pas op de plaats te maken zodat je het grotere geheel overziet en je eigen gedrag kunt evalueren. De paradox is dat hoe harder de wind uit het noorden blaast, hoe moeilijker het wordt de wind uit het zuiden ertegenover te plaatsen: bij grote stress staat de tijd voor reflectie onder druk. Als leider moet je de juiste reflectie kunnen toepassen om te voorkomen dat de waarden en relaties naar het tweede plan verhuizen.
Wind uit het westen: inspiratie
Door inspiratie worden ideeën geboren en krijgen acties betekenis. Hoe zwaarder de druk van de context is, hoe lastiger het is om geïnspireerd te blijven. Maar inspiratie is nodig om ook anderen te kunnen inspireren. Je kunt energie en creativiteit opdoen uit kunst, door te sporten, uit de natuur of in religie of spiritualiteit. Voor jou als leider is het van toenemend belang om hier op gerichte manier mee om te gaan.
Wind uit het oosten: verbinding
De vierde wind is de kracht van verbinding. Het gaat om geven en nemen: als je mensen in de omgeving weet te inspireren, krijg je veel terug in de vorm van energie en ideeën. Je vaardigheden op dit gebied bepalen in hoge mate je succes als leider.
Jouw koers naar duurzaam leiderschap
Jezelf tot het hoogste leiderschapsniveau ontwikkelen is geen gemakkelijk pad. Het is wel de weg die leidt naar duurzaam leiderschap. Maar waarom zou je die koers gaan varen? Met duurzaam leiderschap ben je goed voorbereid op de toekomst. Dat is handig voor jezelf én voor de organisatie waar je voor werkt. Want dankzij deze leiderschapsvorm:
• heb je inzicht in de processen binnen je organisatie en kun je daarmee werken;
• help je mensen in en buiten je organisatie om optimaal samen te werken;
• is je blik op de toekomst gericht en weet je wat er over 5 jaar nodig is;
• neem je een voorbeeldrol aan en blijf je tegelijkertijd dicht bij jezelf;
• heb je oog voor de belangen van alle stakeholders, ook voor de maatschappij en het milieu.
Al deze punten samen zorgen ervoor dat jij en jouw organisatie de toekomst met vertrouwen tegemoet kunnen zien. De weg ernaartoe is echter niet gemakkelijk. Je zult alle zeilen één voor één moeten hijsen. Allereerst moet je inzicht krijgen in jezelf en je drijfveren en waarden. Van daaruit kun je een visie ontwikkelen en je sociale vaardigheden verbeteren. Zo groei je steeds meer naar de rol van een duurzame leider. Een andere koers is er echter niet. Leiding geven vanuit macht of regels (leiderschapsniveau 1.0 en 2.0) biedt steeds minder een adequate oplossing voor toekomstgerichte vraagstukken. Duurzaam leiderschap doet dat wel. Wil je met mij samenwerken om ook stappen te maken richting duurzaam leiderschap? Neem dan vrijblijvend contact met mij op en we bespreken hoe onze samenwerking eruit kan zien.